Cały świat walczy z drugą falą zakażeń koronawirusem, ale już w trakcie pierwszej fali dało się zauważyć znaczące zmiany świadomości konsumentów.
Polscy konsumenci nie zdążyli w okresie pomiędzy pierwszą a drugą falą epidemii wrócić do swoich zakupowych przyzwyczajeń sprzed pandemii i wydaje się prawie pewnym, że druga fala (miejmy nadzieję, że ostatnia) tylko utrwali te zmiany. Najnowszy raport firmy doradczej Deloitte pt. „Global State of the Consumer Tracker” pokazuje, że ponad jedna czwarta Polaków nie czuje się bezpiecznie na zakupach w sklepach stacjonarnych. Z badania jasno wynika również, że konsumenci więcej wydają na produkty spożywcze, dobra użytku domowego i leki, mniej natomiast na odzież, sprzęt sportowy czy alkohol.
Aktualnie czynnikiem najbardziej determinującym decyzje zakupowe Polaków są obawy o zdrowie rodziny - ponad 75% rodaków wciąż obawia się o bezpieczeństwo swoich bliskich. To najwyższy wskaźnik w Europie. To bardzo wysoki wskaźnik nawet w skali światowej, bo większy niepokój w tym aspekcie wykazują jedynie Indie (80%), Meksyk (81%) i Chiny (86%).
Bardzo ważną kwestią jest także bezpieczeństwo sanitarne oraz bliskość sklepu, które często stają się ważniejsze niż ceny. Takie postawy wspierają wzrost popularności lokalnych mniejszych biznesów. Nie mniej ważną kwestią jest także lepsze planowanie zakupów, które ma na celu ograniczenie ilości wizyt w sklepie i skrócenie do minimum czasu w nim spędzonego (np. robienie list zakupowych). Zdecydowanie częściej wybieramy też zakupy on-line z dostawą do domu ewentualnie z odbiorem w sklepie, ponieważ taką formę zakupów postrzegamy jako bardziej bezpieczną, szybszą i tańszą (dostawa do domu powyżej kwoty „x” jest zwykle darmowa). Początkowo zakupy on-line były wymuszone przez wybuch pandemii i wprowadzone restrykcje, ale jak łatwo zaobserwować, tendencja utrzymała się i mimo znaczącego „poluzowania” obostrzeń nasze zachowania utrzymały się (nadal kupujemy on-line). Statystyki i analizy pokazują duży wzrost zainteresowania zakupami on-line oraz rosnące ilości zamówień w sklepach internetowych. Do tej pory polski rynek e-commerce rozwijał się w tempie około 18% rocznie, a jego wartość szacuje się na 50 mld zł. Sytuacja związana z pandemią dała szansę na podwojenie wartości rynku w Polsce.
Generalnie nie chodzi oczywiście wyłącznie o zakupy, konsumenci znaczącą część swojego życia przenieśli do Internetu. To, co do tej pory odbywało się stacjonarnie, dziś robimy on-line: uczymy się i pracujemy zdalnie, spotkania zawodowe i towarzyskie przenieśliśmy na wideokonferencje, sprawy urzędowe załatwiamy także on-line.
Wszystko wskazuje na to, że pandemia ograniczy nieco nasz nadmierny konsumpcjonizm, który wpływa na mniejszą zasobność naszych portfeli ale także na zmiany klimatyczne. W czasie pandemii bardziej świadomie zaczęliśmy zarządzać naszym budżetem domowym, co przekłada się na bardziej przemyślane decyzje zakupowe. 29% badanych deklaruje, że zrezygnowało ze zbędnych wydatków, co piąta osoba stara się więcej oszczędzać (w obawie przed pogorszeniem sytuacji finansowej np. przez utratę pracy).
Na całym świecie wyłania się nowy rodzaj konsumenta, ograniczającego swoje wydatki, bardziej zaawansowanego w korzystaniu z technologii cyfrowych (zakupy on-line) i podejmującego w sposób bardziej przemyślany decyzje zakupowe. Zwracamy uwagę na łatwość dokonywania zakupów, zaufanie do marki, bezpieczeństwo osobiste zakupów, a także - na ceny.
Przed firmami stoi wiele wyzwań, nie tylko tych związanych ze spadkiem przychodów, ale także - z koniecznością inwestowania w cyfrowe wspomaganie swoich klientów i zdobywanie ich zaufania.
Pandemia COVID-19 przyspieszyła znacząco nowe trendy, które najprawdopodobniej będą miały trwały charakter. Z poważnymi konsekwencjami tych nowych kierunków muszą na pewno liczyć się właściciele sklepów stacjonarnych.
Jednym z najważniejszych czynników decyzyjnych podczas zakupów jest oczywiście stosunek jakości do ceny oferowanego produktu. Duża część osób mocno ograniczyła swoje wydatki, a osoby dotknięte kryzysem ekonomicznym rezygnują ze zbędnych (droższych, markowych) zakupów, a także - podróży, ograniczając swoje wydatki do niezbędnego minimum. Wszystko wskazuje na to, że taki wpływ pandemia będzie miała na konsumentów jeszcze przez dłuższy czas.
Bardzo ważną kwestią są także preferencje kupujących związane z pochodzeniem produktu. Jest to jeden z kluczowych elementów wpływających na decyzję zakupową. W okresie pandemii widać chęć wspierania lokalnych przedsiębiorców. Nie bez znaczenia były oczywiście kampanie społeczne np. WspieramLokalnie.pl; Lokalnie-solidarnie czy akcja 590powodów, mające na celu solidarność konsumencką z lokalnymi przedsiębiorcami. Na ten moment trudno stwierdzić, czy taka tendencja będzie się utrzymywała po zakończeniu pandemii.
Nie ulega wątpliwości, że czeka nas jeszcze mnóstwo zawirowań związanych z pandemią, ale wcześniej czy później wrócimy do normalnej rzeczywistości. Czy będzie to nowa rzeczywistość? Czy ostatnie wydarzenia trwale wpłyną na to, jak postrzegamy marki i kupowane produkty. Mamy teraz mnóstwo czasu na zastanowienie się, co jest dla nas ważne. Może więc będziemy zwracać większą uwagę na faktyczną wartość produktów, a nie na oszczędności, które często decydowały o nieplanowanych zakupach dokonywanych pod wpływem impulsu. Być może czeka nas okres autorefleksji spowodowanej izolacją, kiedy dotrze do nas, że nabywamy mnóstwo niepotrzebnych rzeczy, bez których możemy się bez problemu obejść…
Wiktoria Wojciechowska
Źródła:
Raport: „Global State of the Consumer Tracker”
Słowa kluczowe: Obawa o bezpieczeństwo, priorytety konsumentów, zakupy online czy stacjonarnie?.
Podsumowując: Zadaniem tych badań było pokazanie, jak zmieniła się nasza perspektywa na to, co jest ważne, a co nie. Pokazują one również, jak bardzo podatni jesteśmy na zmiany otoczenia, mimo złagodzenia obostrzeń, dale trzymamy się tego co było, aby zapobiec powtórce.
Badanie „Zmiany postaw konsumpcyjnych Polaków w dobie COVID-19” przeprowadzonego na zlecenie grup KRUK
Słowa kluczowe: środki finansowe, lęki Polaków, Priorytety konsumentów
Podsumowując: jak każdy z nas może się domyślać, pandemia nie jest łatwym czasem dla firm i ich właścicieli. Już przy pierwsze fali wiadomo było, że ich środki finansowe znacznie się zmniejszą, jednak kto by przypuszczał, że aż w takim stopniu. Artykuł pokazuje nam zarówno sytuacje zewnętrzna ludzi - jak bardzo pogorszyły się środki finansowe oraz wewnętrzną, psychiczną - co uważają ludzie. Pokazuje to nam, że nic nie jest pewne i wszystko zależy od tego co, będzie działo się dalej.