Polska po II Wojnie Światowej stała się częścią bloku wschodniego, który politycznie był uzależniony od ZSRR. Kultura w czasach PRL była pod okiem cenzorów, co bardzo ograniczało dystrybucję treści artystycznych. W prasie i w telewizji mogły się pojawiać tylko te treści, które władza oceniała jako przychylne dla obowiązującej polityki. W surowo cenzurowanej twórczości artystów nie pozostawiano miejsca na krytykę ustroju, czy osób sprawujących władzę w Polsce. Ograniczono całkowicie możliwość wypowiadania się w sposób nieprzychylny dla polityków i władz. W telewizji kanałów istniały zaledwie dwa kanały (początkowo jeden!). Telewizja Polska (TVP) była jedynym nadawcą telewizyjnym, który kontrolował treści przekazywane w mediach. W takiej sytuacji odbiorcy nie mieli możliwości wyboru.
Dziś, kiedy mamy 200, 300 kanałów telewizyjnych, nie do końca zdajemy sobie sprawę, jak świat się zmienił od czasów istnienia PRL. Telewizja Polska jest utrzymywana jest m.in. przez podatników.
Obecnie rząd chce wprowadzić podatek od reklam, który (rzekomo) ma być pomocą dla rządu w walce z globalną pandemią. Jest to kolejny podatek nałożony na przedsiębiorstwa w tym tak trudnym okresie dla wszystkich. Takie dodatkowe, poważne obciążenie finansowe może doprowadzić do bankructwa i upadku prywatnych przedsiębiorstw medialnych, które są nie zależne od wpływów rządu. To w konsekwencji może doprowadzić do zmonopolizowania mediów.
Polskie media zaprotestowały przeciwko proponowanym przez rząd rozwiązaniom. W strajku, który rozpoczął się 10.02.2021 r. i został zakończony dzień później, wzięła udział duża część stacji telewizyjnych, portali internetowych, gazet czy stacji radiowych. Strajk ten był wyraźnym okazaniem sprzeciwu wobec planowanych obciążeń finansowych dla firm medialnych.
Obecna sytuacja pokazuje nam, do czego mogą doprowadzić dalsze działania rządu. Brak możliwości wyboru stacji telewizyjnej, radiowej, czy też gazety, stanowi poważne zagrożenie dla wolności przekazywania informacji w państwie.
Podobna sytuacja miała miejsce na Węgrzech, gdzie Victor Orban ogłosił podatek, który doprowadził do upadku wielu prywatnych przedsiębiorstw, gdy te zostały wykupione za drobne pieniądze i przekształcone w nowy instrument władzy do szerzenia propagandy. Spółka Orlen działa podobnie do Gazpromu, który wykupywał upadające media w Rosji i przekształcał je na przychylne władzy. Ta walka to coś więcej, niż walka z podatkiem, to walka o wolność słowa.
A oto obrazy oddające atmosferę lutowego strajku (między innymi w TVN czy serwisie Gazeta.pl):
(źródło: Gazeta.pl)
(źródło: WirtualneMedia.pl)
O jakim podatku tu mówimy?
Kwota jaka została zaproponowana wynosi:
1. 7.5% dla firm nieprzekraczających przychodów w skali roku 50 milionów złotych i 10% dla tych które przekraczają ten próg, na reklamę w telewizji, radiu, bilbordach i kinach
2. 2% do przychodu pomiędzy 15 a 30 milionów złotych w skali roku i 6 procent, jeśli kwota przekracza 30 milionów. Ta stawka dotyczy reklamy w prasie.
3. 5% dla firm, które przekroczyły 5 milionów złotych na reklamę w Internecie
4. Uwaga: Powstaje też specjalna kategoria „towarów kwalifikowanych” dla których kwota podatku wzrośnie do 4 i 12 procent w prasie, a w reklamie w telewizji, kinie, radiu i bilbordzie, aż do 10 i 15 procent. Do tych towarów zaliczają się: suplementy diety, napoje słodzone, produkty lecznicze i wyroby medyczne.
Łącznie szacuje się, że firmy zapłacą około 800 milionów złotych.
Warto pamiętać, że to właśnie TVP dostaje dofinansowanie co roku (w zeszłym roku wyniosło ono 2 miliardy złotych). Dzięki takim dotacjom (m.in.), TVP funkcjonuje bez najmniejszych problemów, nie angażuje się w żadne strajki i nieustannie przedstawia treści nie zawsze zgodne z prawdą, lub takie które są próbą parodii strajków innych stacji.
(źródło: Gazeta.pl)
Oto przykład.
TVP przedstawiła następującą planszę (grafika powyżej): po godzinie 20 transmitowano orędzie marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego, które pokrywało się z finałem mistrzostw świata w klubowej piłce nożnej. Zrobiono to oczywiście specjalnie.
To, co teraz robi telewizja publiczna, nie jest możliwe do opisania w jednym artykule. Jednak nie jest to aż tak dotkliwy problem, dopóki każdy widz i odbiorca może wybierać swoje medium informacyjne. Każdy ma zamiennik, który sam wybiera i z którego może czerpać informacje.
Problem pojawia się wtedy, kiedy takich zamienników może nie być, co przełoży się na brak rzetelnych informacji przedstawianych Polakom, a wolność słowa zostanie poważnie zagrożona i w sytuacji, kiedy przetrwają tylko podmioty medialne zależne od państwa i tej wolności słowa nie będzie wcale.
W 1989 roku TVP straciło monopol na telewizje w Polsce. Niepokojem napawa fakt, że pojawiło się ryzyko zatoczenia ogromnego koła i cofnięcia się o ponad 30 lat w zakresie wolności słowa w Polsce. To już nie jest cofnięci się o pięć lat, przed którym ostrzegał nas jako obywateli i wyborców Andrzej Duda w swojej żywej kampanii w spotach, które były transmitowane w TVP.
W tej chwili są prowadzone rozmowy a propos proponowanych przez rząd rozwiązań i przedstawiane różne porozumienia; cała Polska czeka na rozwój sytuacji.
Poniżej jest list otwarty stworzony przez protestujących
***
List otwarty do władz Rzeczypospolitej Polskiej i liderów ugrupowań politycznych Zwracamy się w sprawie zapowiadanego nowego, dodatkowego obciążenia mediów działających na polskim rynku, myląco nazywanego "składką", wprowadzaną pod pretekstem Covid-19. Jest to po prostu haracz, uderzający w polskiego widza, słuchacza, czytelnika i internautę, a także polskie produkcje, kulturę, rozrywkę, sport oraz media. Wprowadzenie go będzie oznaczać: 1. osłabienie, a nawet likwidację części mediów działających w Polsce, co znacznie ograniczy społeczeństwu możliwość wyboru interesujących go treści, 2. ograniczenie możliwości finansowania jakościowych i lokalnych treści. Ich produkcja daje obecnie utrzymanie setkom tysięcy pracowników i ich rodzinom oraz zapewnia większości Polaków dostęp do informacji, rozrywki oraz wydarzeń sportowych w znaczącej mierze bezpłatnie, 3. pogłębienie nierównego traktowania podmiotów działających na polskim rynku medialnym, w sytuacji, gdy media państwowe otrzymują co roku z kieszeni każdego Polaka 2 mld złotych, media prywatne obciąża się dodatkowym haraczem w wysokości 1 mld zł, 4. faktyczne faworyzowanie firm, które nie inwestują w tworzenie polskich, lokalnych treści kosztem podmiotów, które w Polsce inwestują najwięcej. Według szacunków, firmy określane przez rząd jako "globalni cyfrowi giganci" zapłacą z tytułu wspomnianego haraczu zaledwie ok. 50 - 100 mln zł w porównaniu do 800 mln zł, jakie zapłacą pozostałe aktywne lokalnie media. Skandaliczne jest również niesymetryczne i selektywne obciążenie poszczególnych firm. Dodatkowo niedopuszczalna w państwie prawa jest próba zmiany warunków koncesyjnych w okresie ich obowiązywania. Jako media działające od wielu lat w Polsce nie uchylamy się od ciążących na nas obowiązków i społecznej odpowiedzialności. Co roku płacimy do budżetu Państwa rosnącą liczbę podatków, danin i opłat (CIT, VAT, opłaty emisyjne, organizacje zarządzające prawami autorskimi, koncesje, częstotliwości, decyzje rezerwacyjne, opłata VOD itd.). Własną działalnością charytatywną wspieramy też najsłabsze grupy naszego społeczeństwa. Wspieramy Polaków, jak i rząd w walce z epidemią, zarówno informacyjnie, jak i przeznaczając na ten cel zasoby warte setki milionów złotych. Zdecydowanie sprzeciwiamy się więc używaniu epidemii, jako pretekstu do wprowadzenia kolejnego, nowego, wyjątkowo dotkliwego obciążenia mediów. Obciążenia trwałego, które przetrwa epidemię Covid-19. Sygnatariusze listu:
Agencja Wydawnicza AGARD Ryszard Pajura Agora S.A. AMS S.A. ASTA-NET S.A. Bonnier Business Burda Media Polska CANAL+ Dziennik Trybuna Dziennik Wschodni Edipresse Polska Eleven Sports Network sp. z o.o. Euractiv.pl Fundacja Reporterów Gazeta Radomszczańska Gazeta Żoliborza Green Content Sp. z o.o. Gremi Media S.A. Grupa Eurozet Grupa Interia.pl sp. z. o.o. Grupa Medialna WTK Grupa Radiowa Agory Sp. z o.o. Grupa RMF Grupa ZPR Helios S.A. Infor Biznes Inpress sp. z.o.o. Kino Polska TV S.A. Lemon Records sp. z o.o. Marshal Academy Music TV sp. z o.o. Muzo.fm sp. z o.o. naTemat.pl NOWa Gazeta Trzebnicka OKO.press Polityka Polska Press Grupa Prasa Beskidzka Ringier Axel Springer Polska STAVKA Sp. z o.o. Superstacja sp. z o.o. Telewizja Polsat sp. z o.o. Telewizja Puls Sp. z o.o. Telewizja Regionalna TVT TIME S.A. TV ASTA TV Spektrum sp. z o.o. TVN S.A. Tygodnik Powiatu Wołowskiego Kurier Gmin Tygodnik Powszechny Tygodnik Regionalny 7 dni Częstochowa Wirtualna Polska Wydawnictwo Bauer Wydawnictwo Dominika Księskiego Wulkan Wydawnictwo Magraf Wydawnictwo Nowiny Zakopiańskie Towarzystwo Gospodarcze - Tygodnik Podhalański
Maksymilian Murawski
Bibliografia: 13.02.2021
Dziennik Polski. 2021. ABONAMENT RTV 2021: Kto nie musi płacić abonamentu, a kto zapłaci karę? Ważne informacje o abonamencie RTV [INFORMATOR] 02.02.2021. [online] Available at: <https://gloswielkopolski.pl/abonament-rtv-2021-kto-nie-musi-placic-abonamentu-a-kto-zaplaci-kare-wazne-informacje-o-abonamencie-rtv-informator-02022021/ar/c3-1398122> [Accessed 13 February 2021].
Drob, D., 2021. Przekaz dnia PiS ws. reakcji na podatek od reklam. "Protestują media, które wspierają opozycję". [online] gazeta.pl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,26776610,przekaz-dnia-pis-ws-reakcji-na-podatek-od-reklam-protestuja.html> [Accessed 13 February 2021].
Drob, D., 2021. Orędzie Grodzkiego w TVP, a wcześniej atak "Wiadomoci". "Zamiast sportowej uczty...". [online] gazeta.pl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,26780438,oredzie-grodzkiego-w-tvp-a-wczesniej-atak-wiadomosci-zamiast.html> [Accessed 13 February 2021].
Drob, D., 2021. Porozumienie Gowina przeciwko podatkowi od reklam. "Może wywołać wiele skutków negatywnych". [online] gazeta.pl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,26785170,porozumienie-gowina-przeciwko-podatkowi-od-reklam-moze-wywolac.html> [Accessed 13 February 2021].
Lipińska, M., 2021. Manifestacje w całej Polsce, w obronie wolności mediw i przeciwko "propagandzie TVP". [online] gazetapl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,26776965,manifestacje-w-calej-polsce-w-obronie-wolnosci-mediow-i-przeciwko.html> [Accessed 13 February 2021].
Lipińska, M., 2021. Alarmujący raport na temat stanu mediów. "Powolne uśmiercanie wolnego dziennikarstwa w Polsce". [online] gazetapl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,26780763,alarmujacy-raport-na-temat-stanu-mediow-powolne-usmiercanie.html> [Accessed 13 February 2021].
Litorowicz, M., 2021. "Media bez wyboru". Portale solidarnie wyczyściły swoje strony, a telewizje zawiesiły ramówkę. [online] gazeta.pl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,26773397,media-bez-wyboru-portale-solidarnie-wylaczyly-swoje-strony.html> [Accessed 13 February 2021].
Litorowicz, M., 2021. Sellin o podatku od mediów: "To są rzucone pomysły". Projekt wisi już jednak na stronach rządowych. [online] gazeta.pl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,26786115,sellin-o-podatku-od-mediow-to-sa-rzucone-pomysly-projekt.html> [Accessed 13 February 2021].
redakcja, 2021. Media bez wyboru. [online] gazeta.pl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,26773281,media-bez-wyboru.html> [Accessed 13 February 2021].
Rogojsz, Ł., 2021. Podatek mediowy w praktyce? "Przypomina to model Gazpromu, Ukoilu i Rosnieftu". [online] gazeta.pl. Available at: <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,26776767,o-co-chodzi-w-podatku-solidarnosciowym-dla-mediow-prof-kowalski.html> [Accessed 13 February 2021].