Autyzm to termin medyczny, który określa nietypowe zaburzenie rozwojowe charakteryzujące się wycofaniem w świat wewnętrzny. Zaburzenia ze spektrum autyzmu, często znane jako ASD, to grupa zaburzeń charakteryzujących się różnymi mechanizmami lub przyczynami. Cechuje je niezdolność do tworzenia bliskich więzi emocjonalnych z innymi, nieprawidłowości w rozwoju mowy i języka, zachowania stereotypowe oraz nietolerancja dla najmniejszych zmian w otoczeniu i codziennych zwyczajach. Zachowanie innych osób jest dla autystyka trudne do zrozumienia, a komunikacja z nimi - utrudniona. Nawet niewielkie zmiany w otoczeniu mogą wywoływać u niego panikę.
Dziecko cierpiące na zaburzenia w spektrum autyzmu nie nawiązuje kontaktu z innymi dziećmi i najchętniej bawi się samo. Żyje we własnym wyizolowanym świecie, do którego nikt nie ma dostępu. Często mówi monosylabami i nie rozumie cudzych gestów i mimiki. Zachowuje się stereotypowo. Może się kiwać, uderzać głową o ścianę albo reagować wściekłością na najmniejszą zmianę w otoczeniu, albo codziennej rutynie, co tłumaczy się nadwrażliwością na określone bodźce, takie jak hałas, dotyk, zapach czy odejście od schematu działań. Obserwuje się też znaczne ograniczenia lub brak zainteresowania interakcjami z najbliższym otoczeniem i rówieśnikami, dziwactwa w werbalnych i niewerbalnych sposobach porozumiewania się, niezdolność do gier wymagających pomysłowości, stereotypowość oraz osobliwość zainteresowań i hobby.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu nie są tożsame z niepełnosprawnością intelektualną, choć te dwie jednostki chorobowe często ze sobą współwystępują. Określenie „spektrum” oznacza, że osoby z tym zaburzeniem mogą mieć objawy różniące się nasileniem. Niektóre osoby w dorosłym życiu mieszkają samodzielnie i pracują.
Na przykład zespół Aspergera charakteryzuje się objawami porównywalnymi z autyzmem, ale nie występuje tu opóźnienie rozwoju mowy, ani zdolności intelektualnych.
Zespół Retta natomiast jest chorobą rozwojową charakteryzującą się znacznym upośledzeniem ruchowym oraz ograniczoną zdolnością do komunikowania się z otoczeniem. Ma również wpływ na niewerbalne zdolności poznawcze.
W ciężkiej postaci choroba wyczerpuje zainteresowania pacjenta, ale nie wyklucza możliwości rzeczowego kontaktu w określonych sprawach.
Spektrum autyzmu może zostać zdiagnozowane już w okresie niemowlęcym, jednak może także pojawić się przed ukończeniem trzeciego roku życia, po okresie normalnego rozwoju. Autyzm atypowy ujawnia się po ukończeniu trzeciego roku życia. W tym przypadku nie ma żadnych charakterystycznych objawów ani zmiennych, które można by wykorzystać do postawienia diagnozy.
W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba rozpoznanych przypadków, ponieważ cały czas poprawia się diagnostyka w tej dziedzinie. Szacuje się, że w Europie choruje 1 na 150 dzieci, a w Stanach Zjednoczonych 1 na 59.
Korzystnym wsparciem dla niektórych osób ze spektrum autyzmu jest wsparcie farmakologiczne. Chociaż żaden lek nie jest w stanie wyleczyć podstawowych objawów choroby ze spektrum autyzmu, może on jednak pomóc w regulacji objawów.
Na przykład, jeśli dziecko jest nadpobudliwe, można podawać mu określone leki; leki przeciwpsychotyczne mogą być podawane w celu rozwiązania poważnych problemów behawioralnych, a leki przeciwdepresyjne mogą być przepisywane w celu opanowania lęku. Należy informować każdego z lekarzy dziecka o wszystkich przyjmowanych przez nie lekach i suplementach. Niektóre witaminy i leki mogą wchodzić w interakcje, co może prowadzić do poważnych działań niepożądanych.
Wśród dostępnych metod leczenia znajduje się również terapia behawioralna. Kładzie się w niej nacisk na redukcję zachowań problemowych i nabywanie nowych umiejętności. Terapeuta uczy dzieci, czy młodzież, jak zachowywać się w sytuacjach społecznych, a także, jak skuteczniej komunikować się z innymi.
Dzięki systemowi zachęt opartym na nagrodach można pomóc młodym ludziom w nabyciu nowych umiejętności i wykorzystaniu ich w różnych sytuacjach.
Jedną ze skuteczniejszych metod jest hipoterapia. Oprócz pacjenta i konia w terapię zaangażowane są zwykle dwie osoby — jedna prowadzi konia dla bezpieczeństwa, a druga odpowiada za ćwiczenia terapeutyczne z pacjentem. Pacjenci angażują się następnie w pielęgnację konia, głaskanie go i często przyzwyczajają się do obecności dużych zwierząt, do których zwykle początkowo nie mają zaufania.
Podczas treningu terapeuta poprosi pacjenta o wykonanie różnych ćwiczeń – dotykanie konia w określonej pozycji podczas ruchu konia i przybieranie przez pacjenta określonej pozycji ciała. Dobrze zorganizowane programy edukacyjne często skuteczne są również w przypadku dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Przedszkolaki, które otrzymują intensywne, dostosowane do ich potrzeb terapie behawioralne oraz edukacyjne, często osiągają znaczące postępy.
Dzieci autystyczne wymagają szczególnej troski, która może przerastać siły rodziców i innych członków rodziny, dlatego organizuje się terapię dla rodzin. Usprawnia ona funkcjonowanie ludzi z autyzmem, ponieważ najbliżsi mogą nauczyć się bawić i angażować w życie swoich dzieci w taki sposób, aby poprawić ich umiejętności interakcji społecznych, kontrolować zachowania problemowe oraz uczyć umiejętności codziennego życia i komunikacji.
Izabela Sawczyn
Comments